Dla Rodziców

Zadania przedszkola według nowej podstawy programowej

Obszary działalności edukacyjnej przedszkola

Podstawa programowa wychowania przedszkolnego składa się z trzech głównych elementów: celów, obszarów, zadań nauczycieli i warunków ich realizacji.

Celami wychowania przedszkolnego są:

wspomaganie czynności intelektualnych dziecka,
troska o jego zdrowie i sprawność fizyczną,
rozwój etyczno – moralny, społeczny i patriotyczny dziecka,
wspomaganie dziecka w rozwijaniu uzdolnień,
rozwój estetyczny przedszkolaka,
troska o prawidłowy rozwój emocjonalny dziecka.

Podstawa programowa określa piętnaście obszarów, w ramach których przedszkole musi wspomagać rozwój i kształcić określone umiejętności dzieci. W każdym obszarze są podane umiejętności i wiadomości, które dzieci kończące edukację przedszkolną powinny opanować. Poniższa prezentacja ułatwi zrozumienie idei podstawy programowej.

Obszar 1.: Kształtowanie umiejętności społecznych dzieci: porozumiewanie się z dorosłymi i dziećmi, zgodne funkcjonowanie w zabawie i w sytuacjach zadaniowych.

Kształcenie umiejętności społecznych to długotrwały proces, który należy rozpocząć już w przedszkolu. Dziecko zaczyna poznawać zasady obowiązujące w społeczeństwie poprzez relacje z rówieśnikami, rodzicami i nauczycielem. Dlatego w różnych sytuacjach życia przedszkolaka warto wspólnie z dziećmi określać reguły postępowania. Należy też rozmawiać z rodzicami i prowadzić z nimi warsztaty, aby normy wprowadzone przez przedszkole były respektowane także w domu rodzinnym. W przedszkolu bowiem dziecko poznaje zasady dobrego wychowania, uczy się m.in. kulturalnie wchodzić do Sali, witać się, żegnać przy wychodzeniu, cicho odsuwać krzesełko i spokojnie na nim siadać. Dziecko powinno również umieć przedstawiać się i wiedzieć, w jaki sposób zaprezentować się w określonej sytuacji. Bardzo ważne w rozwoju dziecka jest stopniowe zdobywanie samodzielności w sytuacjach życiowych i umiejętności przewidywania skutków swoich zachowań. Dziecko powinno mieć świadomość tego, że jeśli posprząta zabawki w pokoju, to mama będzie miała mniej pracy; jeśli wyrządzi komuś krzywdę, to musi ją naprawić; a jeśli złamie ustalone wspólnie zasady, to poniesie przewidzianą karę.

Należy także uwrażliwiać dzieci na bogactwo. Muszą one wiedzieć, że są ludzie bogatsi i biedniejsi, ale to nie przesądza o ich wartości w kategoriach: lepszy, gorszy

Obszar 2.: Kształtowanie czynności samoobsługowych, nawyków higienicznych i kulturalnych. Wdrażanie dzieci do utrzymywania ładu i porządku.

Jednym z zadań przedszkola jest wyrobienie u dziecka nawyku dbania o higienę osobistą i porządek, a także wykształcenie umiejętności kulturalnego zachowania się podczas posiłków i aktywnego udziału przy ich przygotowywaniu. Dlatego nauczyciel przedszkola powinien zwracać szczególną uwagę na to, aby dzieci po skończonej zabawie sprzątały zabawki, samodzielnie ubierały i rozbierały się. Wymaga to dużej cierpliwości i konsekwencji oraz umiejętnej współpracy z rodzicami.

Obszar 3.: Wspomaganie rozwoju mowy dzieci.

Wspomaganie rozwoju mowy dziecka stanowi pierwszy etap przygotowania dziecka do edukacji polonistycznej w szkole. Kształtowanie poprawnej składni wymaga wielu ćwiczeń słuchowych, artykulacyjnych i gramatycznych. Pomoże w tym odpowiednio dobrana literatura, którą opiekunowie będą czytać dzieciom. Istotny jest również sposób wypowiadania się nauczyciela.

Rozwój mowy dziecka jest ściśle związany z rozwojem społecznym, intelektualnym i emocjonalnym. Należy zatem tworzyć różne sytuacje, które będą determinować malucha do podejmowania decyzji, rozwiązywania problemów, zadawania pytań i udzielania odpowiedzi.

Obszar 4.: Wspieranie dzieci w rozwijaniu czynności intelektualnych, które stosują w poznawaniu i rozumieniu siebie i swojego otoczenia.

Dziecko podczas zajęć w przedszkolu powinno mieć możliwość segregowania przedmiotów, przekształcania ich, budowania, konstruowania, rozkładania na mniejsze elementy, przeliczania, dokładania czy odsuwania. Nauczyciel powinien organizować takie zabawy, dzięki którym przedszkolaki mogą rozwijać myślenie przyczynowo – skutkowe i dostrzegać związki między przedmiotami czy zjawiskami (np. historyjki obrazkowe, zabawy badawcze).

Obszar 5.: Wychowanie zdrowotne i kształtowanie sprawności fizycznej dzieci.

Edukację zdrowotną należy rozpoczynać jak najwcześniej, ponieważ nawyki ukształtowane w dzieciństwie mają wpływ na późniejszy styl życia. Bardzo ważna w tym zakresie jest współpraca przedszkola z rodzicami. Edukacja zdrowotna obejmuje szeroko rozumianą profilaktykę, m.in. prawidłowe odżywianie czy zapobieganie chorobom, i zajmuje szczególne miejsce w podstawie programowej.

Obszar 6.: Wdrażanie dzieci do dbałości o bezpieczeństwo własne oraz innych.

Nauczyciel powinien kształcić u podopiecznych umiejętności:

właściwego zachowania się w sytuacjach zagrożenia zdrowia i bezpieczeństwa dziecka,
bezpiecznego uczestnictwa w ruchu drogowym,
wyboru bezpiecznego miejsca do zabawy.

Obszar 7.-9.: Wychowanie przez sztukę- teatr, muzyka, plastyka
7. Dziecko widzem i aktorem,
8. Muzyka i śpiew, pląsy i taniec,
9. Różne formy plastyczne.

Realizacja treści w ramach siódmego, ósmego i dziewiątego obszaru przygotowuje dziecko do edukacji polonistycznej, plastycznej i muzycznej w szkole. W tym względzie ważny jest m.in. wygląd i dekoracja Sali zajęć i architektura ogrodu przedszkolnego.

Obszar 10.: Wspomaganie rozwoju umysłowego dzieci poprzez zabawy konstrukcyjne, budzenie zainteresowań technicznych.

Nowe odkrycia i technologie informacyjne mają duży wpływ na styl życia współczesnego człowieka. Zdaniem nauczyciela jest rozpoczęcie przygotowania dzieci do funkcjonowania w społeczeństwie technicznym. Służyć temu mają zabawy konstrukcyjne z wykorzystaniem różnych materiałów oraz prostych narzędzi. W salach przedszkolnych warto urządzić kąciki techniczne z deseczkami, gwoździkami czy drucikami.

Obszar 11.: Pomaganie dzieciom w rozumieniu istoty zjawisk atmosferycznych i w unikaniu zagrożeń.

Obszar 12.: Wychowanie dla poszanowania roślin i zwierząt.

Treści obszarów jedenastego i dwunastego zawarte są w programie edukacji przyrodniczej szkoły podstawowej. Zadaniem przedszkola jest przekazanie dziecku podstawowej wiedzy związanej z przyrodą nieożywioną (zjawiskami atmosferycznymi) i ożywioną (roślinami i zwierzętami). W tym celu warto przeprowadzać zajęcia praktyczne w lesie, parku, ogrodzie czy na łące, zorganizować wycieczkę do ogrodu botanicznego lub zoologicznego, wybrać się do wiejskiego gospodarstwa.

Nauczyciel powinien zadbać o to, by dziecko rozpoznawało zjawiska atmosferyczne charakterystyczne dla poszczególnych pór roku i umiało – w miarę swoich możliwości – na nie reagować, np. by nie stało pod drzewem podczas burzy czy nie zdejmowało czapki w mroźną pogodę.

Obszar 13.: Wspomaganie rozwoju intelektualnego dzieci wraz z edukacją matematyczną.

Zgodnie z podstawą programową dziecko, które kończy edukację przedszkolną i zaczyna naukę w szkole podstawowej:

liczy obiekty i rozróżnia błędne liczenie od poprawnego,
wyznacza wynik dodawania i odejmowania, pomagając sobie liczeniem na palcach lub na innych zbiorach zastępczych,
ustala równoliczność dwóch zbiorów, a także posługuje się liczebnikami porządkowymi,
rozróżnia stronę lewą i prawą, określa kierunki i ustala położenie obiektów w stosunku do własnej osoby, a także w odniesieniu do innych obiektów,
wie, na czym polega pomiar długości, zna proste sposoby mierzenia: krokami, stopa za stopą,
zna stałe następstwo dni i nocy, pór roku, dni tygodnia, miesięcy w roku.

Opanowanie treści matematycznych, o których mowa w charakterystyce obszaru trzynastego, sprawiało i sprawia uczniom na wyższych etapach edukacyjnych wiele trudności. Nie są to jednak problemy w zdobywaniu wiedzy matematycznej. Ważne jest bowiem, aby dziecko przy rozwiązywaniu zadań matematycznych nie tylko umiało przyjmować pochwały, lecz także wiedziało, jak się zachować, gdy napotka trudności, i nie traktowało ich jak porażki.

Często rozwiązanie zadania matematycznego staje się dla dziecka nieistotne, bo skupia się ono na przeżywaniu niepowodzenia, gdy jego rówieśnicy są wyróżniani za poprawne wykonanie polecenia. Dlatego przedszkole powinno wspomagać rozwój umysłowy dziecka poprzez przygotowanie go do rozumnego zachowania się w sytuacjach trudnych, tak by młody człowiek umiał radzić sobie z porażkami i nie poddawał się w dążeniu do celu.

Obszar 14.: Kształtowanie gotowości do nauki czytania i pisania.

Zadaniem nauczycieli przedszkola jest przygotowanie dziecka do nauki czytania i pisania. Absolwent przedszkola powinien: rozumieć polecenia i wykonywać je, zapamiętywać obrazy, interesować się książkami, układać krótkie zdania, dzielić wyrazy na sylaby, wyodrębniać głoski. Wykształcenie tych umiejętności zapewni uczniowi klasy pierwszej szkoły podstawowej powodzenie w nauce.

Obszar 15.: Wychowanie rodzinne, obywatelskie i patriotyczne.

Treści zawarte w obszarze piętnastym są wstępem do zajęć z historii i wiedzy o społeczeństwie w szkole.

Warunki realizacji podstawy programowej

Nowa podstawa programowa zaleca więc sposób tygodniowego rozplanowania czasu pobytu dzieci w przedszkolu. Rozkład zajęć w przedszkolu ilustruje wykres.

Zabawa

Podczas zabawy dziecko rozwija się intelektualnie, emocjonalnie i społecznie. Dlatego co najmniej jedną piątą czasu pobytu dziecka w przedszkolu należy przeznaczyć na zabawę- w tym czasie maluchy bawią się swobodnie, przy niewielkim udziale nauczyciela. Zabawa powinna zajmować najważniejsze miejsce w wychowaniu przedszkolnym, ponieważ jest naturalną potrzebą dziecka i wpływa na jego właściwy rozwój. Istotne jest, aby maluch sam decydował, gdzie i czym ma się bawić, natomiast nauczyciel obserwował i wspierał podopiecznego, ale nie kierował zabawą.

Według W. Okonia zabawa to: swoisty rodzaj kontaktu człowieka z rzeczywistością w różnych okresach życia, jest to taki sposób przeżywania świata rzeczywistego, który nie tylko dostarcza przyjemności, lecz także zapewnia równowagę i harmonię między człowiekiem a jego światem. Zabawa dzieje się w innej rzeczywistości, którą możemy nazwać rzeczywistością zabawy albo o prostu drugą rzeczywistością.

Pobyt na świeżym powietrzu

Co najmniej jedną piątą czasu (w przypadku młodszych dzieci- jedną czwartą) dzieci powinny spędzać w ogrodzie przedszkolnym, na boisku, w parku, w lesie czy na łące. Nauczyciel powinien więc organizować na świeżym powietrzu gry i zabawy ruchowe, zajęcia sportowe, obserwacje przyrodnicze, prace gospodarcze, porządkowe i
ogrodnicze.

Zajęcia dydaktyczne

Najwyżej jedną piątą czasu pobytu dziecka w przedszkolu powinny zajmować różnego typu zajęcia dydaktyczne prowadzone według wybranego programu wychowania przedszkolnego. Ponadto od nauczyciela przedszkola wymaga się znajomości klasycznych i nowych metod pracy, stosowania odpowiednich pomocy i korzystania z interesujących wzorców. Duże znaczenie ma tu zaangażowanie i inwencja twórcza nauczyciela.

Dowolne zagospodarowanie czasu przez nauczyciela

Pozostały czas (dwie piąte pobytu dziecka w przedszkolu) nauczyciel może dowolnie zagospodarować- przeznaczyć go na uroczystości przedszkolne, naukę samodzielności, odpowiedzialności oraz dbałości o porządek.